ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ/ΚΑΤΟΙΚΟΙ/ΤΟΥΡΙΣΤΕΣ Γεώργιος Α. Πανέτσος

Το προσφυγικό ζήτημα έχει προ πολλού φύγει από την αιχμή της ελληνικής επικαιρότητας, καθώς οι πρόσφυγες είναι πια λίγο έως καθόλου ορατοί στους επιθυμητούς χώρους των «άλλων», ιθαγενών και τουριστών. Ωστόσο, παραμένει για την Ελλάδα ένα σοβαρότατο πρόβλημα, που επισύρει δυσμενέστατη διεθνή κριτική (https://rm.coe.int/pdf/168074f85d) τόσο για πράξεις, όσο και για παραλείψεις στον κάθε άλλο παρά κατάλληλο χειρισμό του.

Μέρος του ανεπαρκούς χειρισμού του προσφυγικού προβλήματος ανήκει στην αρμοδιότητα της αρχιτεκτονικής. Αντί για τόπους υποδοχής και φιλοξενίας, η Ελλάδα προσφέρει τόπους κράτησης. Παρ’ όλο που οι κατασκευές είναι επαρκώς στερεές ως κρατητήρια, οι ευρωπαϊκές προδιαγραφές –και αιτιάσεις- αφορούν τις άλλες δυο συστατικές -κατά τον Βιτρούβιο- παραμέτρους της αρχιτεκτονικής, την λειτουργικότητα και την ομορφιά, δηλαδή ζητήματα αρχιτεκτονικής ποιότητας, για τα οποία προφανώς δεν έχει υπάρξει η παραμικρή φροντίδα.

Αφού μελετηθούν συνοπτικά τα αρχιτεκτονικά προηγούμενα στέγασης προσφύγων (παλαιότερα από την Ελλάδα και σύγχρονα από τη Γερμανία), οι πρωταρχικές προδιαγραφές ανθρώπινης εγκατάστασης του Βιτρουβίου, οι αρχές σύνθεσης «ιδεωδών πόλεων», οι ποικίλοι τύποι κατοικιών μικρού μεγέθους, αλλά και κατασκευαστικά συστήματα κατάλληλα για το θέμα, θα προχωρήσουμε στον σχεδιασμό ενός οικισμού 800 μονάδων κατοικίας, με ναό, τζαμί, σχολείο, χώρο συγκεντρώσεων, αγορά, ιατρείο και λοιπές δημόσιες και κοινόχρηστες υποδομές, που θα μπορεί να μετατραπεί χωρίς μεγάλες και δαπανηρές αλλαγές σε τόπο μόνιμης κατοικίας ή οικισμό παραθερισμού. Το οικόπεδο θα επιλέξουν οι φοιτητές που θα παρακολουθήσουν το στούδιο, με την προϋπόθεση να είναι σε κάποιο από τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου.

Είναι προφανές ότι ο σχεδιασμός πρέπει να κινηθεί με επιδεξιότητα στο μεταίχμιο των διαφορετικών απαιτήσεων και προσδοκιών, των διαφορετικών πολιτιστικών υποβάθρων των αποδεκτών του -πρόσφυγες, κάτοικοι και τουρίστες, αλλά και εργαζόμενοι-   και να είναι λειτουργικός υπό διαφορετικά καθεστώτα διαχείρισης –στρατοπέδου, χωριού και ξενοδοχείου-.